12 മാസമോ അതിൽ കൂടുതലോ തുടർച്ചയായ ലൈംഗിക ബന്ധത്തിൽ (WHO-ICMART ഗ്ലോസറി) ഏർപ്പെടുകയും എന്നാൽ ഗർഭധാരണം നടക്കുന്നതിൽ പരാജയപ്പെടുകയും ചെയ്യുന്ന അവസ്ഥയാണ് വന്ധ്യത . രണ്ട് തരത്തിലുള്ള വന്ധ്യതയുണ്ട് – പ്രാഥമികവും ദ്വിതീയവും: പ്രാഥമിക വന്ധ്യത എന്നാൽ ദമ്പതികൾ ഒരിക്കലും ഗർഭം ധരിച്ചിട്ടില്ല എന്നാണ്. ദ്വിതീയ വന്ധ്യത എന്നതിനർത്ഥം ദമ്പതികൾ മുമ്പ് ഒരു ഗർഭം ധരിക്കുകയും പിന്നീട് ഗർഭം ധരിക്കുന്നതിൽ പരാജയപ്പെടുകയും ചെയ്തു എന്നാണ്. ആഗോളതലത്തിൽ, വന്ധ്യതയുള്ള മിക്ക ദമ്പതികളും പ്രാഥമിക വന്ധ്യത അനുഭവിക്കുന്നു.
കുറഞ്ഞ പ്രജനന നിരക്ക് ലോകമെമ്പാടും സാധാരണമായിക്കൊണ്ടിരിക്കുകയാണ്, പ്രത്യേകിച്ചും പല നഗര ക്രമീകരണങ്ങളിലും സ്ത്രീകൾ പ്രായപൂർത്തിയാകുമ്പോൾ ആദ്യത്തെ കുഞ്ഞുങ്ങളെ ആസൂത്രണം ചെയ്യുന്നു. ലോകമെമ്പാടുമുള്ള പ്രത്യുൽപാദന-പ്രായമുള്ള ദമ്പതികളിൽ 15% വരെ വന്ധ്യത ബാധിക്കുന്നു. ലോകാരോഗ്യ സംഘടനയുടെ കണക്കനുസരിച്ച് ഇന്ത്യയിൽ പ്രാഥമിക വന്ധ്യതയുടെ വ്യാപനം 3.9 മുതൽ 16.8% വരെയാണ്. ഇന്ത്യൻ സംസ്ഥാനങ്ങളിൽ വന്ധ്യതയുടെ വ്യാപനം ഉത്തർപ്രദേശ്, ഹിമാചൽ പ്രദേശ്, മഹാരാഷ്ട്ര എന്നിവിടങ്ങളിൽ 3.7 ശതമാനം, ആന്ധ്രയിൽ 5 ശതമാനം, കശ്മീരിൽ 15 ശതമാനം എന്നിങ്ങനെ വ്യത്യാസപ്പെടുന്നു.
കുട്ടികളുണ്ടാകാനുള്ള കഴിവില്ലായ്മ ദമ്പതികളെ ബാധിക്കുകയും പുരുഷന്മാരിലും സ്ത്രീകളിലും വൈകാരികവും മാനസികവുമായ വിഷമമുണ്ടാക്കുകയും ചെയ്യുന്നു. വിവിധ സാമൂഹിക, മാനസിക, സാമ്പത്തിക, ശാരീരിക പ്രത്യാഘാതങ്ങൾ ഉണ്ടായിരുന്നിട്ടും, വന്ധ്യത തടയലും പരിചരണവും പൊതുജനാരോഗ്യ പ്രശ്നങ്ങളിൽ അവഗണിക്കപ്പെടുന്നു, അല്ലെങ്കിൽ കുറഞ്ഞപക്ഷം അവ മുൻഗണനാ പട്ടികയിൽ താഴെയാണ്, പ്രത്യേകിച്ച് ജനസംഖ്യാ സമ്മർദ്ദത്തിൽ കഴിയുന്ന താഴ്ന്ന വരുമാനമുള്ള രാജ്യങ്ങളിൽ. അടുത്ത കാലത്തായി വന്ധ്യത തടയൽ, പരിചരണം, ചികിത്സ എന്നിവ അടിസ്ഥാന ആരോഗ്യ സേവനങ്ങളുമായി സമന്വയിപ്പിക്കുന്നതിനുള്ള അവബോധം വർദ്ധിക്കുന്നു.
ഒരു സ്ത്രീയെ സംബന്ധിച്ചിടത്തോളം, വന്ധ്യത (അല്ലെങ്കിൽ വന്ധ്യതയുടെ അവസ്ഥ) (WHO) സ്വയം പ്രത്യക്ഷപ്പെടാം:
- ഗർഭിണിയാകാനുള്ള കഴിവില്ലായ്മ
- ഗർഭധാരണം നിലനിർത്താനുള്ള കഴിവില്ലായ്മ
- ഒരു ഗർഭാവസ്ഥയെ കുഞ്ഞിന്റെ ജനനത്തിലേക്ക് കൊണ്ടുപോകാനുള്ള കഴിവില്ലായ്മ
സ്ത്രീകളുടെയും പുരുഷന്മാരുടെയും ഘടകങ്ങൾ വന്ധ്യതയ്ക്ക് കാരണമാകും. വന്ധ്യത പ്രശ്നങ്ങളിൽ മൂന്നിലൊന്ന് സ്ത്രീ വന്ധ്യത മൂലവും മൂന്നിലൊന്ന് പുരുഷ വന്ധ്യത മൂലവുമാണ്. ശേഷിക്കുന്ന സന്ദർഭങ്ങളിൽ വന്ധ്യത രണ്ട് പങ്കാളികളിലെയും പ്രശ്നങ്ങൾ മൂലമാകാം അല്ലെങ്കിൽ കാരണം വ്യക്തമല്ല.
സ്ത്രീ വന്ധ്യത പല ഘടകങ്ങളാൽ ഉണ്ടാകാം
ഫാലോപ്യൻ ട്യൂബുകൾക്ക് ക്ഷതം: ഫാലോപ്യൻ ട്യൂബുകൾക്ക് ഉണ്ടാകുന്ന ക്ഷതം, വിവിധ അണുബാധകൾ, എൻഡോമെട്രിയോസിസ്, പെൽവിക് സർജറി എന്നിവ മൂലമുണ്ടാകുന്ന പെൽവിക് ഇൻഫാമാറ്ററി ഡിസീസ് (പിഐഡി) ഫാലോപ്യൻ ട്യൂബുകൾക്ക് നാശമുണ്ടാക്കാം. ലൈംഗിക രോഗങ്ങൾ (എസ്ടിഐ) ആണ് പിഐഡികളുടെ സാധാരണ കാരണം.
അണ്ഡാശയ / ഹോർമോൺ പ്രവർത്തനം കാരണം:
ആർത്തവചക്രത്തിൽ ഹോർമോൺ മാറ്റങ്ങൾ സംഭവിക്കുന്നത്, അണ്ഡാശയത്തിൽ നിന്ന് അണ്ഡം പുറത്തുവരുന്നതിനും ഗർഭാശയത്തിനുള്ളിൽ ബീജസങ്കലനം ചെയ്ത അണ്ഡം (ഭ്രൂണം) തയ്യാറാക്കുന്നതിനായി ഗർഭപാത്രത്തിന്റെ ആന്തരിക പാളി (എൻഡോമെട്രിയം) കട്ടിയാക്കുന്നതിനും കാരണമാകുന്നു.
പോളിസിസ്റ്റിക് ഓവറി സിൻഡ്രോം (പിസിഒഎസ്): സ്ത്രീകളുടെ വന്ധ്യതയുടെ സാധാരണ കാരണം പോളിസിസ്റ്റിക് ഓവറി സിൻഡ്രോം ആണ്.
ഫങ്ഷണൽ ഹൈപ്പോഥലാമിക് അമെനോറിയ: അമിതമായ ശാരീരിക (അത്ലറ്റുകളിൽ സാധാരണ) അല്ലെങ്കിൽ വൈകാരിക സമ്മർദ്ദം അമെനോറിയയ്ക്ക് കാരണമാകാം (ആർത്തവചക്രത്തിന്റെ അഭാവം).
കാലമേത്തുന്നതിനു മുൻപുള്ള അണ്ഡാശയ വാർദ്ധക്യം (premature ovarian aging ): അണ്ഡാശയ കരുതൽ കുറയുന്ന സ്ത്രീകൾക്ക് ഗർഭധാരണത്തിൽ ബുദ്ധിമുട്ട് അനുഭവപ്പെടാം.
അകാല അണ്ഡാശയ അപര്യാപ്തത (Premature ovarian insufficiency): സ്ത്രീ അണ്ഡാശയത്തിന് 40 വയസ് തികയുന്നതിനുമുമ്പ് പ്രവർത്തനം നിർത്തുന്നു. കാരണം സ്വാഭാവികമോ അല്ലെങ്കിൽ രോഗമോ, ശസ്ത്രക്രിയയോ, കീമോതെറാപ്പിയോ അല്ലെങ്കിൽ റേഡിയേഷനോ ആകാം.
ഗർഭാശയ സംബന്ധമായ കാരണങ്ങൾ അതായത്, ഗർഭപാത്രത്തിന്റെ അസാധാരണമായ ശരീരഘടന, ഫൈബ്രോയിഡുകൾ എന്നിവയുടെ സാന്നിധ്യം വന്ധ്യതയിലേക്ക് നയിച്ചേക്കാം.
സെർവിക്കൽ കാരണങ്ങൾ: ചില സ്ത്രീകൾക്ക് അസാധാരണമായ ശ്ലേഷ്മം( മ്യൂക്കസ്) ഉത്പാദനമോ അല്ലെങ്കിൽ ഗർഭാശയത്തിനു ഉണ്ടായിട്ടുള്ള ശസ്ത്രക്രിയയോ കാരണം ബീജത്തിന് സെർവിക്കൽ കനാലിലൂടെ കടന്നുപോകാൻ കഴിയാത്ത ഗർഭാശയ അവസ്ഥ ഉണ്ടായിരിക്കാം.(73)
വന്ധ്യതയ്ക്ക് കാരണമാകുന്ന പുരുഷ ഘടകങ്ങൾ
പുരുഷ വന്ധ്യത കേസുകളിൽ 90 ശതമാനത്തിലധികവും കുറഞ്ഞ ബീജങ്ങളുടെ എണ്ണം, ശുക്ലത്തിന്റെ ഗുണനിലവാരം അല്ലെങ്കിൽ ഇവ രണ്ടും ആണ്. വന്ധ്യതയുടെ ശേഷിക്കുന്ന ഘടകങ്ങൾ ശരീരഘടന പ്രശ്നങ്ങൾ, ഹോർമോൺ അസന്തുലിതാവസ്ഥ, ജനിതക വൈകല്യങ്ങൾ എന്നിവയുൾപ്പെടെ നിരവധി ഘടകങ്ങൾ കാരണമാകാം. ജനന വൈകല്യങ്ങൾ, രോഗങ്ങൾ (മംപ്സ് പോലുള്ളവ), കെമിക്കൽ എക്സ്പോഷർ, ജീവിതശൈലി എന്നിവ ഉൾപ്പെടെയുള്ള വ്യത്യസ്ത ഘടകങ്ങൾ ബീജങ്ങളുടെ അസാധാരണത്വത്തിന് കാരണമാകും.
സ്ത്രീക്കും പുരുഷനും പ്രജനനത്തെ ബാധിക്കുന്ന ഘടകങ്ങളിൽ ഇനിപ്പറയുന്നവ ഉൾപ്പെടുന്നു:
- പരിസ്ഥിതി / തൊഴിൽ ഘടകങ്ങൾ
- പുകയില, മരിജുവാന അല്ലെങ്കിൽ മറ്റ് മരുന്നുകളുമായി ബന്ധപ്പെട്ട വിഷഫലങ്ങൾ
- അമിതമായ വ്യായാമം
- അമിതമായ ശരീരഭാരം അല്ലെങ്കിൽ അതുമായി ബന്ധപ്പെട്ട അപര്യാപ്തമായ ഭക്ഷണക്രമം
- പ്രായം
സ്ത്രീ-പുരുഷ ഘടകങ്ങൾ വന്ധ്യതയ്ക്ക് കാരണമാകും. വന്ധ്യതയുടെ കാരണം വിലയിരുത്തുന്നതിന് വിശദമായ ശാരീരിക പരിശോധന ആവശ്യമാണ്. വന്ധ്യത ഉള്ള ദമ്പതികൾ ഗർഭം ധരിക്കാൻ ശ്രമിച്ച് 12 മാസം കഴിഞ്ഞോ അല്ലെങ്കിൽ ആറുമാസത്തിനുശേഷം സ്ത്രീ പങ്കാളിക്ക് 35 വയസ്സിന് മുകളിലോ അല്ലെങ്കിൽ അവരുടെ വന്ധ്യതയ്ക്കോ വ്യക്തമായ കാരണമുണ്ടെങ്കിൽ ഉടൻ പരിശോധന ആരംഭിക്കാം.
ബംഗളൂരു ആസ്ഥാനമായുള്ള മെഡിക്കൽ ടെക്നോളജി കമ്പനിയായ ഇനിറ്റോ നടത്തിയ പഠനമനുസരിച്ച് 27.5 ദശലക്ഷം ദമ്പതികൾ വന്ധ്യത അനുഭവിക്കുന്നു. കൂടാതെ, വിവാഹിതരായ ദമ്പതിമാരിൽ കുറഞ്ഞത് 10-15% പേർ പ്രജനവുമായി ബന്ധപ്പെട്ട പ്രശ്നങ്ങൾ നേരിടുന്നു.